به شداری سوره ییا فه لاح له کونگره ی “ریکخراوه ی کومه له ی ژنانی روژهه لات”
” دیارده ی توند و تیژی دژ به ژنان ،ئامیره سیاسی و کومه لایه تیه کان”
سوره ییا فه لاح
ریکه وتی20 مانگی ئه پریلی2013

—————— —————————

ریکه وتی 20ی مانگی ئه پریلی سالی 2013 کومه له ی ژنانی روژهه لات ئه وه لین کونگره ی خویان له شاری سلیمانی به ریوه برد. سوره ییا فه لاح به خوشیه وه توانی له ریگه ی سایبریه وه به شدار ی کونفرانسه که بیت ئه مه ویدیوی و وتاره که ی

ریزدارا ن و به شدارانی ئازیز و خوشه ویست پیشه کی سلاوی گه رمی خوم پیشکه ش به ئیوه ی ئازیز ده که م. زوز شانازو سه ربه رزم به به شداری له ئه وه لین کونگره ی ریکخراوه ی کومه له ی ژنانی روژهه لات. هیوادارم کونگره که به سه رکه وتوییه وه به ده رئه نجامه کانی بگات و له ئیش وکاری خویا بو ناساندنی پرسی ژنی کورد به رده وام بیت .

هه روه ها سپاس و ریزی خوم ئاراسته ی لیژنه ی ئاماده کاری و به ریوه به ری ئه م کونگره و هه مو ئه ندامانی ئه و ریکخراوه ده که م.
.
دیاره شاره زا له وه زعی ژنی کورد به تایبه ت ژنانی کوردی روژهه لات له نیو به شداران و به ریوه به رانه وه زورن هه ربویه پیم وابوو که باسیکی کورت له سه ر دیارده ی توند و تیژی ری خه م که ئه مسالیش باسی سه ره کی لیژنه ی پیگه ی ژنانی نه ته وه یه ک گرتوه کان و هه روه ها هه لمه تیکی جیهانی بوو. ئه و دیارده یه که له هیچ کاتیکدا کوتایی نه هاتوه و بن بر کردنی کار و ئیشی هه مو چالاکوانانی مافی مروف و به تایبه ت مافی ژنانه. هه روه ها ناسینی ره گه زی نه خوشینکی کومه لایه تی به پروسه ی که م کردن یا بن برکردنی ئه و نه خوشیه یارمه تی ئه گه ینیت.
من سه باره ت به چه ن خال قسه ده که م. با سه که م له سه ر
” دیارده ی توند و تیژی دژ به ژنان ،ئامیره سیاسی و کومه لایه تیه کان”

2-توند و تیژی چیه ؟؟؟ بو چی توند و تیژی ده کریت ، ره گه زی له کویوه دیت ؟؟؟
3-ئامیره راگره کانی توندو تِیژی کین و چین ؟؟؟

توند وتیژی له یاسای نیونه ته وه ییدا:
له ئیعلامیه ی 20 دسامبری نه ته وه یه کگرتوه کان سالی 1993 زایینی بو جاری ئه وه ل دیارده ییک به نیوی توند وتیژی باس کرا. ته نانه ت له “کونوانسیونی به ره نگاری به رانبه ر به ره گه ز خوازی” له سال ی1979 ئه م وشه باس نه کرابوو. كۆڕی‌ گشتیی‌ رێكخراوی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌ به په سه ن کردنیکی تایبه تی له‌ ساڵی‌ 1999ی‌ زایینی‌دا زه مینه ی دا چه قاندنی تووی یاسای به رگری له توند و تیژی له زور له و ولاتانه ی که کونوانسیونه کانی نه ته وه یه ک گرتوه کانیان واژو کردبوو دا پیک هینا.

توند و تیژی و جۆرەكانی:
سەبارەت بە جۆرەكانی توندوتیژی، چەندجۆرێكی دەخەمەڕوو كە لەلایەن ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكانەوە دەستنیشان كراون، كە بریتین لە:
1. توندوتیژی لە ماڵەوە و لە ناو ئەندامانی بنەماڵە، هەروەها لەلایەن هاوسەر و هاوبەشی ژیان.
2. توندوتیژی جینسی واته سێكس بە بێ‌ رەزامەندی ژن.
3. توندوتیژی نەریتی و سوننەتی وەكو خەتەنەی كچ، كوشتن لەسەر مارەیی كە لە بریک له ولاته کاندا هه یه
4. كڕین و فرۆشتنی ژنان و كچان.
5. توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان لە كاتی شەڕی چەكداری.
6. توندوتیژی بە زمان و جنێودان كە كاریگەری زۆری لەسەر باری دەروونی هه یه .

به گویره ی راپورت ،داتاکانی من و استاتستیک پیشان ئه دات که هه رژنیک له دریژه ی ژیانی خویدا به جوری توندوتیژی کیشاوه.
یەك لە سێ‌ ژن بە جۆرێك رووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە، واتە لە لایەن هاوسەر و باوك و برا، یان لە لایەن خۆشەویست وهاوڕێ‌ و تەنانەت كەسی نەناسراو و غەریبەوە تووشی ژنان دەبێت و هەندێكجاریش بە كوشتنی ژن و مردنی كۆتایی پێدێت.
یەك لە سێ‌ ڕێژەیەكی زۆر ترسناكە.
توندوتیژی بەرامبەر بە ژن یەكێكە لە زیاترین توندوتیژییەكان كە بەرامبەر بە مافی مرۆڤ دەكرێت و لە هەموو كەلتوور و كۆمەڵگەیەكیشدا بەئاستی جیاواز بوونی هەیە. له زور له کومه لگاکاندا به هوی وه زعی ئابوری و کولتوریکی غه له ت توند و تیژی له زکی دایکه وه ده س پی ده کات. پاش ئه وه کچه که به هوی کچ بونیه وه له زور له ئازادیه کومه لایه تیه کان بی به ش ده بیت ، جا ئه گه ر له ولاتیک که یاسای شه ریعه ش چ له لایه نی ره سمیه وه چ ناره سمی حوکم کات له هه لبژادنی جل و به رگی خوی بی به شه، له وانه یه به زور بدریت به شوو ، ده س دریژی پی بکریت ، و مافه کانی به ئاسانی بخریته ژیر پی.

ئەم دیاردەیە پێویستی بە ئیشێكی زۆر هەیە بۆ ناسین وناساندنی بە كۆمەڵگە ئه شی وشیاری له سه ر زور شتی کولتوری بدریت: بۆ نموونە لە بریک له جیگه کان له كۆمەڵگەی كوردیدا، لێدان وجنێودان بە توندوتیژی نازانن، و پیاوان به مافیکی خویانی ده زانن که به سه ر جینسی میوینه دا ده س دریژی فیزیکی بکه ن. بوچی ؟؟؟

بو روون کردنه وه ی ئه مه چه ن فاکتوری پیک هینه ری توند و تیژی دینمه وه:
– به ش کردنی نا یه کسانی هیز
-کنتررول سکشوالیته ژنان
– کولتوری دژ به ژن و به راوه ردی ژن وه ک که ل وپو و ملک و دارایی پیاو و ده وله ت
-ئعتیادی ناسینی توند و تیژی دژ به ژنان
– بی موبالاتی ده وله ته کان و ده سه لاتداران

له پیک هینانی ئه م پروسه هه مو ئه نیستیتو کومه لایه تیه کان و سیاسیه کان به شدارن
مه به ست له نیستیتو کومه لایه تی و سیاسیه کان چیه ؟ ئه وانه هه رئه و ده سه لاته ن له به سه رئیمه دا حوکم ده که ن
ده سه لات دو به شن یه کیکیان
ده سه لاتی ره سمی و سه ره وه وه ک:
حکومه ت (بریتی له هه ر سی ده زگای به ریوه به ر ، یاسا ده رکه ر و هیزی دادوه ری)

ناسینی چه مکه کانی ئه م توند و تیژیانه به ته نیا گرینگ نیه به لکو تاوانبار کردنی ده سه لاتداران (واته ده و له ت )،ئه رک خستنه سه رشانی ده وله ت و به چالش کیشانی ئه و بنه ما که توند و تیژی پیک دینیت. ده و له ته کان له چه ن ئامیری ناسراو که لک وه ر ده گرن وه کو:
-زیندان و به ندیخانه
– له ناو بردنی فیزیکی وه ک ئعدام و سیداره و..
– پیک هینانی توند و تیژی له ناوچه ی کونفلیکت وکاتی شه ر و پاش جه نگ به رانبه ر به و ژنانه ی وا له ئه رتشدا ئیش ده که ن ،یاخو له نزیکی پادگان ئه ژین
– که لک وه رگزتن له ده س دریژی جینسی و توند وتیژی بو ترساننی پیاوان له ولاتانی بن ده س و بو تیک شکاندنی نه ته وه بن ده سته کان
– په ره پی دان به کولتوری زه خت و توندی: پاش شه ر زور جار ده بینیریت که ده س دریژی جینسی زور ده بیت.پاش شه ر و جه نگ کولتوری کومه لگا و بنه ماله کولتوریکی توند و تیژه و زیاتری ئه و توند و تیژی داوینی ژن ئه گریته وه.
– -ولام نه داننه وه ی ده وله ت له کاتیکدا ئه ندامانی ئه و ده س دریژیان به سه رژناندا کردوه

دوهه می ده سه لاتی خوار و ناره سمی :
-بنه ماله : پیاو (باوک ،برا، میرد، کور)
-کلیسا و مزگه و ت و تمپل (ئه نه ستیتو کومه لایه تیه کان)
-کورپوریشنه کان corporations
ئه م ئه نیستوتوانه ده سه لاتیکی زور یان به سه ر ژیانی روژانه ی ئیمه دا هه یه ئه وان له کاتی کارکردنی ئیمه ،کرینی خوارده مه نی ئامیره پیویسته کانی ژیان ، دوعا کردن و روشتین بو جیگه ی ئائینی ،هاوسه رگیری و مردن و… ده ستیان به سه رژیانماندا هه یه.
ئه وان له وه ئه چن که هه میشه گین و گه وره ن و له ناو چونیان نیه . وا ده زانین هیچیان به سه ر نایت ؟ ناگورن و کاریگه ریان خه لاس نابیت؟
به لام ئه شی بلیم که ده سه لات به قه وه تن به لام ئه وان ئه نستیتوییکن که به ده س تاکه کان و کومه لیک دروس ده کرین و ده توانن بگورن. گورانی حکومه ت ئاسانه ،به لام بریک له ئه نیستیتوکان که له سه ر میشک و روحی تاک کار ده که ن زور زه حمه ته بگورین. زوریان بروای به شه ره که هه زاران سال هاتوه و پیویستیان به له ناو چون نیه به لام پیویستیان به گورانن و مودیفای کردنه. وه ک ئه نیستیتوی ئائین و مه زهه ب ، وه ک کولتور ی نه ریتی. هه مو ئه و ئه نستیتوانه ئه ژین چونکا ئیمه بروایان پی ده که ین و ساپورتیان ده که ین و له گه لیان ری دین.
یه ک فه کتمان له بیر نه چیت ئه ویش ئه وه یه که گورانکاری ده وله ت کاریکی ئاسانه به لام گورانی بیر و برو زور سه خته .چونکا بنه مای به سه ر بیر و بروا و کولتور و ئائیینه .

ره وتی توند و تیژی له لایه ن ده سه لاته ناره سمیه کان وه کو پیاو له ماله وه باسیکی ناسک و حه ساسه . توند و تیژی بنه ماله و پیاو (باوک ،برا، میرد، کور) :یه کییک له و دیاردانه که له زور له کولتوره کاندا ئه بینریت. و چونیه تی دروس بوونی زور ریکخراوه ی ژنان شه رح ده دات .

ئه نستیتوه کومه لایه تیه کانی دیکه که به شیکن له ده سه لات له نیو کومه لگا دا ناشی له بیر بکرین وه کو کلیسا و مزگه و ت و تمپل. به لام تی بینی کردن و ناسینی ته واوی ئه و ئه نه ستیتو کومه لایه تیانه ممکین نیه.زور له و ئه نه ستیتو کومه لایه تیانه وه کو کورپریشنه کان corporation به یارمه تی به شه کانی دیکه بو ئنتفاعی مالی ده س به توند و تیژی ئه ده ن. به لام ئه وان به چه ن جور ده سه لات و هیزی خویان به سه رکومه لگا دا ده سه لمینن و ده بن به هوی بریک له م دیاردانه وه کو:
– هاوسەرگیرییە لەتەمەنی هەرزەكاری و منداڵی
،، هاوسەرگیریی زۆرەملێ
،ئازمایشی زوره ملی بنی کچیه تی (پرده بکارت)،
-له ش فروشی زور ه ملی،
ره شه کوژی
خه تینه ی کچان
فره ژنی و…
که لک وه ر گرتن له چه کی سوک وه کو ترساندن یا کوشتن به ده مانچه
توند وتیژی له ریگای ترافیکینگ یا کرین و فروشتنی ژنان و قاچاخی ژنان له ولاتیکو بو ولاتیکی دیکه.

توند و تیژی له ریگه ی ده س دریژی جینسی :
ده س دریژی شیوازی چه ن جوره. پیشوتر ته نیا به یه ک شکل ئه ناسرا.ئیسته هه مو شیوه ییک له بی حورمه ت کردن و سیکسی زوره ملی له ریگه ی له ش ، ده م یا هه ر ئامیریکی تر ده س دریژی سیکسی به حیساب دیت و تاوانه که شی به رانبه ره.
له هه رکاتیکدا باسی ده س دریژی جینسی ده کریت هه مو که س له به رانبه ریا ده ویستیت.به تایبه ت به هوی ئه وه ی که له زور له کومه لگا نریتیه کان هیشتا وشه ی “نا” نه ناسراوه و پیاو کاتی که له ژنیک ئه بیستیت که نایهه ویت له گه لیا تیکه لاوی جینسی بکات به لام پیاوه که به مافی خوی ده زانیت که له گه ل ئه و ژنه دا تیکه ل بیت. ئه مه به رای من یه کیک له زیاترین ره وشتی توند وتیژی جینسی به رانبه ر به ژنانه. به و کاره به شه ری بریندار له بواری فیزیکی و روحیه وه سه قه ت ده بیت. هه ستی هاو نه وعی و دلسوزی ده کوژیت و نا ئنسانی په روه ده ئه کات . که سی ده س دریژ پی کراو وه ک فه له جی لی دیت . شوک ده بیت و گیژ و مه نگه ،ئه زانی شتیکی له ده س داوه نازانی چیه ،ئه وه هه ستی ئینسانی و شانازی و سه ربه رزی ده رونییه که ئه شکیت . ئه و تاکتیکه له گه ل خویا ” خه جاله ت ” و شکاندنی “ناموس” دینیت. ئه و شته ی وا باسی ده که ن وه ک ” پاکی ” و ویرجینیتی ” ده بی به سه به بی ئه وه ی که ده س دریژبوو زیاتر هه ستی قین وقیز پی ئه دات. هه ستی گوناهی ده رونی بی ئه و ه ی که گوناهی کرابیت و هه ستی ده س دریژی به بی ده نگی ئه کیشریت.
کومه لگاییک ناتوانی یه کسانی و عه دل و ئازادی تیادا بیت ئه گه ر هیشتا ده س دریژی جینسی بن بر نه کرابیت. ئه و شته ی وا کچیک بو هه مو ژیانی ترسه نوک و خه تابار ئه هیلیته وه. ئه وه یه که زور له ره شه کوژیه کان دروس ده کات . ئه شی بیر و بروا ی ئه وه ی که که توند و تیژی دیارده ییکی حه تمیه لا بچیت ،ناساندنی ئه وه ی که توند وتیژی ده توانیت حه تمی نه بیت و ده کری به رگری بکریت ئه رکیکی گه وره ی ژنانی چالاکه.
.

******************************
زور پیم خوش بوو کات بوایه و باسی شیوازی توند و تیژی له و ناوچانه ی وا ژنی کوردی تیدا ئه ژین بکردایه،باسی ئه و شیوه توند و تیژیانه چ له بواری توند وتیژی ره سمی و نوسراو له یاسادا چ له کومه لگا و کولتوردا خالی جیاواز و وه ک یه کی تیدایه که پیویستی به لیکولینه وه و ئیش و کاری زوره. له م ریگه دا چالاکوانی ریکخراوه کان و ئیش و کاری تیکوشه ران و زانایان و یارمه تی و هاوکاری پیاوانی یه کسانی خواز و ئاشتی خواز هه نگاوه گرینگه کانن که ئه شی هه لگیریت. هیوادارم له کونگره ییکی دیکه باسی ناوچه کوردیه کان به وردی بکریت و منیش به بیستنی بیرو رای ئیوه سه ر به رزتر بم.
هیوای سه رکه وتنم بوتان هه یه و به هیوای دیداری گشتتان چاوتان ماچ ده که م.

  + براي شنيدن برنامه هاي راديو  روي تصوير راديو كليك كنيد  

Free shoutcast hosting

Listen 2 vokradio at http://vokradio.listen2myradio.com

  مطلب را به بالاترین بفرستید: