پەیامی ناوەندی هاوکاریی حیزبەکانی کوردستانی ئێران بە بۆنەی نوێبوونەوەی ساڵ و نەورۆزی ٢٧١٩ی کوردەواری

١٤ی ڕەشەممەی ١٣٩٧

هاونیشتمانیانی خۆشەویست!
خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان!

سەرەتا و لە بەرەبەری هاتنی ساڵی نوێی کوردەواریدا، بەناوی “ناوەندی هاوکاریی حیزبەکانی کوردستانی ئێران”ەوە، پڕ بە دڵ پیرۆزبایی نوێبوونەوەی ساڵ و نەورۆزی ٢٧١٩ی کوردیتان لێ دەکەین.

ئێوە خەڵکی مافخوازی کوردستان هەموو ساڵێک سەرەڕای فشار و چاودێریی چڕی هێزە ئەمنیەتییەکانی ڕێژیمی کۆماری ئیسلامی ئێران، توانیوتانە نوێبوونەوەی ساڵ و ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان بکەنە دەرفەتێک بۆ خۆشی دەربڕین و بانگەوازی ویست و داخوازییە نەتەوەیی و ئینسانییەکانی خۆتان وەک نەتەوەیەک کە تا ئێستاش لە سەرەتاییترین ماف و ئازادییەکان بێ‌بەش کراوە.

لە چەند ساڵی ڕابردوودا رێوڕەسمە نەورۆزییەکان لە کوردستان بە شێوەیەکی جیاواز لە هەمیشە بە پەیام و درووشم و هێمای تایبەتەوە بەڕێوەچوون کە نیشانەی بەرزیی ئاستی شعوور و هوشیاری نەتەوەیی و رێکخراوبوونی ئیرادەی گشتیی کۆمەڵگەی کوردستانە؛ بۆیە ئەمساڵیش پێویستە ڕێوڕەسمەکانی نەورۆز لە ئاستێکی بەرینتردا، بە ناو و دروشم و هێمای تایبەتەوە، یەکگرتووانە بەڕێوە بچن و بکرێنەوە بە دەرفەتێک بۆ گەیاندنی کۆمەڵێک مانا و پەیامی نەتەوەیی و شوناسخوازانە. بۆیە “ناوەندی هاوکاریی حیزبەکانی کوردستانی ئێران” هەر وەک لە لایەن کۆمەڵانی خەڵکی کوردستانەوە چاوەڕوانی لێ دەکرا، لەم پێوەندییەدا یەکگرتووانە و لە سۆنگەی گرینگیدان بە زەروورەتی “یەکریزی” و “پێکەوەبوون” لە هەموو ئاست و بەستێنەکاندا، داوا لە خەڵکی کوردستان بە هەموو چین و توێژەکانییەوە دەکات:

١- رێوڕەسمەکانی نەورۆزی ئەمساڵ لە ژێر ناوی “نەورۆزی سەمای ئازادی”دا بەڕێوە بچن.

٢- با درووشمی سەرەکیی ڕێوڕەسمەکانی نەورۆزی ئەمساڵمان، “یەکریزی و هاوکاریمان، ڕەمزی سەرکەوتنمانە” بێت.

٣- لە ڕێوڕەسمەکاندا لە “جامانە، هەوری و گوڵی سوور”، کەڵک وەربگرین.

خەڵکی خاوەن هەڵوێستی کوردستان لانیکەم لە ماوەی تەنیا چەند مانگی ڕابردوودا زیاتر لە هەمیشە نیشانیان داوە کە یەكگرتووانە بەدەم بانگەواز و داوای هێز و لایەنە سیاسییەکانی خۆیانەوە دێن و چاوەڕوانیشیان – لە قۆناغی ئێستای خەبات دژ بە سیاسەتە دژیگەلییەکانی رێژیمی کۆماری ئیسلامی ئێران – یەکگرتوویی و پێکەوە بوونە. خەڵکی کوردستان بەرانبەر بە کردەوە دژیگەلی و تێرۆریستییەکانی رێژیم، مووشەکبارانی بنکە و بارەگاکانی حیزبەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و لەسێدارەدانی سێ بەندکراوی سیاسیی کورد، زانیار و لوقمان مورادی و ڕامین حوسێن‌پەناهی، لە رۆژی ٢١ی خەرمانان و هەروەها بە بۆنەی ڕۆژی جیهانیی زمانی دایکی لە ٢ی ڕەشەمەی ئەمساڵ، نیشانیان دا کە یەکگرتووانە بە گژ سیاسەتی دوژمنکارانەی رێژیمدا دەچنەوە و خاوەنداری لە خەباتی شوناسخوازانەی خۆیان دەکەن. بۆیە چاوەڕوان دەکرێ بە بۆنەی نوێبوونەوەی ساڵ و نەورۆزی ئەمساڵیشەوە، یەکگرتووانە بە وەڕێخستنی رێوڕەسمی گشتی و جەماوەری، خاوەندارێتی لە ماف و ئازادییە کلتووری و نەتەوەییەکانی خۆیان بکەن.

لەم پێوەندییەدا ئەرکی وتاربێژان، شاعیران و هونەرمەندانە کە نێوەرۆکی قسە و بابەت و هونەرەکەیان، تەژی بێت لە پەیامی یەکگرتوویی، نەتەوەیی و بەگژداچوونەوەی زوڵم و زۆری و سیاسەتە دژیگەلییەکانی رێژیمی کۆماری ئیسلامی. با لە ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکانی ئەمساڵدا بە لەمل‌کردنی “جامانە و هەوری” و بەدەستەوەگرتنی “گوڵی سوور” و بەرزکردنەوەی درووشمی “یەکڕیزی و هاوکاریمان، رەمزی سەرکەوتنمانە”، “سەمای ئازادی” بکەین و بیسەلمێنین کە لە وەدستهێنانی ماف و ئازادییەکانی خۆمان وەک نەتەوەیەک بەردەوام و شێلگیرین.

نەورۆز لە هەمووان پیرۆز بێت.

بەهیوای ساڵێکی پڕ لە دەسکەوت و سەرکەوتن بۆ بزووتنەوەی مافخوازانەی خەڵکی کوردستان.

ناوەندی هاوكاریی حیزبەكانی كوردستانی ئێران
١٤ی ڕەشەممەی ١٣٩٧

چەمران تا خامەنەیی.. وێنەیەك و پێنج چارەنووسی جیاواز

سالار حیسامی

٣ی مانگى مارچ ٢٠١٩

وێنەیەك(فۆتۆ)ی چەند هاوڕێ و هاوكار و بەرپرسی پلەباڵای ئێران لە دوای ڕووخاندنی رژیمی پاشایەتیی پەهلەوی و سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران، زۆر سەرنجڕاكێشە! لە وێنەكەدا لە ڕاستەوە بۆ چەپ، هەر یەك لە “مستەفا چەمران، عەباس ئەمیر ئینتیزام، مەهدی بازرگان، داریووش فرووهەر و عەلی خامەنەیی” بە تەواوی دیارن.

ئەم وێنەیە بینەر تووشی ڕامانێكی قووڵ لە بارەی ژیاننامە و كارنامەی كار و بەتایبەتی چارەنووسی هەر یەكێكیان دەكا

 حوسەین چەمران، (باوكی  مستەفا چەمران) لە گوندی (چەمران)ی سەر بە شاری ساوە، بەرەو تاران كۆچی كردووە و مستەفای كوڕی كە بە (دكتـۆر چەمران) ناسراوە، ساڵی ١٣١٠ی هەتاوی لە تاران لەدایك بووە. ناوبراو دوای تەواوكردنی قۆناغی زانكۆ لە بواری ئەلیكتڕۆنیك و وەرگرتنی بڕوانامە لە زانكۆی تاران ڕووی لە ئەمریكا كردووە و لەوێ بڕوانامەی دكتۆرای لە فیزیكی پلاسما وەرگرتووە. دواتر بە پێچەوانەی پسپۆڕیی خۆی، ڕووی لە بواری سەربازی كردووە، لە میسر و لوبنان چەندین خولی بینیوە و یەكێك لە فەرماندەكانی بزووتنەوەی “ئەمەل” بووە. لە دوای سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران، لە یەكەمین خولی مەجلیسی شورای ئیسلامیی ئێراندا بووەتە نوێنەری خەڵكی تاران و لە دەستپێكی حوكمی جیهادی ئایەتوڵا خومەینی لە دژی گەلی كورد لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان، لە قەتڵوعامی خەڵكی ئەم كەرتە داگیركراوەی كوردستاندا دەستی بە خوێنی ڕۆڵەكانی ئەم گەلە بەش مەینەتەدا سوور كردووە، هەر بەو هۆیەوە، لەلایەن ئایەتوڵا خومەینی كە جڵەوداری حوكمڕانیی كۆماری ئیسلامیی ئێران بوو، خەڵات كراوە و پلەی وەزیری بەرگری پێ بەخشراوە، هەر لەو كاتەدا كە ئەو پۆستەی وەرگرتووە، زیاتر لە دوازدە هەزار كەسی لە هێزەكانی ئەرتەش دەركردووە و جارێكی دی خەڵات كراوە و بووەتە ڕاوێژكاری شورای باڵای بەرگری.. لەگەڵ هەڵگیرسانی شەڕی نێوان عێراق و ئێران، وەك فەرماندەیەكی باڵا و رێكخەری هێزەكانی ئەرتەش و سوپای پاسداران چووەتە ئەهواز و لە ٣١ی جۆزەردانی ١٣٦٠ی هەتاوی لە دێهلاویپە -ی سەر بە شاری (سووسنگێرد) بە هۆی پارچەیەكی گوللە خومپارەوە كوژراوە، كە پشتەسەری هەڵتەكاندبوو.

   عەباس ئەمیر ئینتیزام، ساڵی ١٣١١ی هەتاوی لە تاران لەدایك بووە. دوای دامەزرانی كۆماری ئیسلامیی ئێران، بریكاری سەرۆك وەزیران و وتەبێژی دەوڵەتی مەهدی بازرگان بووە. دواتر بووەتە سەفیری ئێران لە ئەورووپا و هاوكات بۆ ئێران بانگهێشت كراوەتەوە و تۆمەتی هاوكاری و پەیوەندی لەگەڵ ئەمریكا و پیلانگێڕان لە دژی مەجلیسی شارەزایان(خبرگان) و دەربازكردنی بەرپرسانی رژیمی پاشایەتی و… هتد، دراوەتە پاڵی و بۆ ماوەی ٤٥٤ ڕۆژ لە ژووری تاكەكەسیدا ئەشكەنجە دراوە، یەكێك لە بكوژترین دادوەرە باڵاكانی دادگەی ئێرانی سزای لەسێدارەدانی بۆ دەركردووە، بەڵام بە هۆی هەوڵ و پشتیوانییەكانی موهەندیس بازرگان، حوكمەكەیان لە سێدارەدانەوە بۆ زیندانی هەتاهەتایی گۆڕیوە. دوای ١٧ ساڵ زیندان (١٣٥٨ تا ١٣٧٥) ئازاد كراوە، بەڵام  دووساڵ دواتر(١٣٧٧) و پاش تیرۆركردنی(سەید ئەسەدوڵا لاجوەردی) كە بە دڕندەترین سەرۆكی زیندانەكانی كۆماری ئیسلامی ناسراوە، عەباس ئەمیر ئینتیزام لە وتووێژێكیدا لەگەڵ ڕادیۆ ئەمریكا، “لاجوەردی” بە “جەلاد” ناو برد و بەوەش جارێكی دی دەستبەسەر كرا و بۆ گرتووخانەی “اوین”یان گەڕاندەوە و تا ساڵی (١٣٨٥) یەكەم دانیشتنی دادگاییكردنی بەڕێوەنەچوو، لە ژێر ئەو هەموو گوشار و ئەشكەنجەدانەشی هەرگیز لە هەڵوێستی خۆی پاشگەز نەبووەوە،  هەتا بە هۆی نەخۆشی و پەككەوتوویی ئازاد كرا و لە ٢١ی پووشپەڕی ١٣٩٧ی هەتاوی بە هۆی وەستانی دڵ لە ناو ماڵی خۆیدا كۆچی دوایی كرد.

مەهدی بازرگان تەبریزی، كە بە “موهەندیس بازرگان” و “بونیادنەری ڕەوتی ئیسلامگەرایی مۆدێڕن لە ئێراندا” ناسراوە، ساڵی ١٢٨٦ی هەتاوی لە تاران لەدایك بووە. ئەندامی بەرەی میللی و دامەزرێنەری بزووتنەوەی ئازادیی ئێران بووە. دوای سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران، ئایەتوڵا خومەینی پۆستی سەرۆك وەزیرانی ئێرانی لە “دەوڵەتی كاتی”دا پێ سپاردووە. بازرگان هەر لە سەروبەری گەلپرسی بۆ حوكمڕانیی نوێ لە ئێراندا، لەگەڵ خومەینی زۆر جیابیر بووە.. ئەو پێشنیاری ناوی “جمهوری دموکراتیک”ی بۆ دەوڵەتی نوێ كرد، دواتر بە هۆی ناڕەزایەتی و بەرپەرچدانەوەی زۆری، ناچار بوو ناوەكە بۆ “جمهوری دموکراتیک اسلامی” بگۆڕێ، بەڵام ئایەتوڵا خومەینی وەك دوابڕیاردەری دەسەڵاتی حوكمڕان بە دەقی تۆماركراو گوتی: “تەنیا «جمهوری اسلامی» نە وشەیەك زیاتر، نە وشەیەك كەمتر..”! پێدەچێ ئەگەر ڕاوێژكارەكانی نەبان، وشەی “ایران”یشی قبووڵ نەكردبا، ڕەنگە پێی وابووبێ وەك چۆن كەسانی نزیك لە خۆی(بەهەشتی،  مووسەوی ئەردەبیلی، رەفسەنجانی،  خامەنەیی، باهونەر و  مەهدی عێراقی) كە “حزبی جمهووری ئیسلامی“یان دامەزراندووە، دەوڵەتیش هەر بەو شێوە و شكڵ و ناو و قەوارەیە دادەمەزرێ!! بەگشتی بێ ئەزموونی خومەینی و كەسانی دەوروبەری لە دەوڵەتداری و سیاسەتدا، هۆكاری سەرەكی بووە بۆ ئەوەی بازرگان واز لەو حوكمڕانییە بێ سەروبەرە و پاشاگەردانییە بهێنێ، بەتایبەتی كە سەفارەتی ئەمریكا لە تاران لە لایەن تاقمێكی سەر بە خومەینی بە ناوی “دانشجویان پیرو خط امام” لە مانگی گەڵاڕێزانی ساڵی ١٣٥٨ی هەتاویدا دەستی بەسەردا گیراو و كارمەندەكانی بە دیل گیران.

وازهێنانی بازرگان لە دەوڵەتداری و گۆشەگیری و بێدەنگبوونی لە تاوانەكانی كۆماری ئیسلامیی ئێران، وای كردبوو، سەرانی كۆماری ئیسلامی ڕێزی بگرن و كاتێ لە ٣٠ی بەفرانباری ساڵی ١٣٧٣ی هەتاوی لە شاری زووریخ-ی سویس كۆچی كرد كە بۆ چارەسەری پزیشكی سەردانی ئەو وڵاتەی كردبوو، تەرمەكەیان هێنایەوە بۆ ئێران و لە نزیكیی مەزاری “فاطمه معصومه” لە شاری قوم  بە خاكیان سپارد.

 داریووش فرووهەر، ساڵی ١٣٠٧ی هەتاوی لە ئەسفەهان لەدایك بووە. لە تەمەنی ١٥ ساڵانەوە دوای ناسینی دكتۆر محەمەد موسەدق تێكەڵی سیاسەت بووە. لە سەردەمی رژیمی پاشایەتیی پەهلەوی زیاتر لە دە جار زیندانی كراوە و پتر لە ١٥ ساڵی تەمەنی لە گرتووخانەكاندا بەسەر بردووە. پاش دەرچوونی محەمەد ڕەزا پەهلەوی لە ئێران، فرووهەر لە 26ی بەفرانباری ساڵی 1357ی هەتاوی بۆ دیداری خومەینی چووەتە پاریس و پاش ١٦ ڕۆژ واتە لە ٢٤ی ڕێبەنداندا لەگەڵ خومەینی بۆ ئێران گەڕاونەتەوە. سكرتێری گشتی حزبی میللەتی ئێران و لە سەركردەكانی بەرەی میللی ئێران بووە. لە دەوڵەتی كاتیی مەهدی بازرگاندا وەزیری كار بووە و دواتر نوێنەری دەوڵەت بووە بۆ كاروباری كوردستان و لە یەكەم هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماریی ئێراندا یەكێك لە پاڵێوراوەكان بووە، بەڵام بە هۆی بەرهەڵستكاری و ڕەخنەكانی لە بڕیار بەدەستانی كۆماری ئیسلامیی ئێران هەر زوو پەراوێز خرا، تەنانەت لە پاییزی ساڵی١٣٦٠ی هەتاویدا بۆ ماوەی پێنج مانگ زیندانی كرا و بە توندی ئەشكەنجە درا. بەڵام وەك هاوڕێیانی باسی دەكەن، بە هۆی ئەوەی لەگەڵ مستەفا خومەینی لە سەردەمی دەسەڵاتی پاسایەتی پێكەوە هاوزیندانی و هاوڕێی نزیك بوون، بە فەرمانی شەخسی ڕوحوڵا خومەینی لە زیندان ئازاد دەكرێ. بەڵام دوای كۆچی دوایی خومەینی هیچ پشتیوانێكی نامێنێ و ڕەخنەكانی لە سەر سیاسەتی چەوتی عەلی خامەنەیی و بەرنامەكانی حكومەت و داكۆكییەكانی لە ئازادیی ڕادەربڕین، ناوی داریوش فرووهەر دەخرێتە لیستی ئەو بەرهەڵستكارانەی كە بڕیاری تیرۆركردنیان درابوو. بەو جۆرە لە پاییزی ساڵی ١٣٧٧ی هەتاوی لە درێژەی ئەو بڕیارە تیرۆریستییەدا كە بە  “قتل‌های زنجیره‌ای” بەناوبانگە، داریوش فرووهەر و پەروانەی هاوسەری لە ناو ماڵی خۆیاندا بە زەبری چەقۆ كوژران. دوای ئەو كردەوە تیرۆریستییە عەلی خامەنەیی هەوڵی پاساوهێنانەوەی دا و بە   “ڕەخنەگرێكی بێ مەترسی ” ناوی داریوش فرووهەری برد، كە گوایە شایانی كوشتن نەبووە! بەڵام تۆماری دەنگ و ڕەنگی هەیە كە دەبێژێ: “مرحوم فروهر، قبل از انقلاب دوست ما بود، اول انقلاب همکار ما بود، بعد از پدید آمدن فتنه‌های سال ٦٠ دشمن ما شد؛”!! واتە هاوڕێ و هاوكاری بووە، بەڵام لە پاش ساڵی ١٣٦٠ هەتاوی بووەتە دوژمن! دیارە لە فەرهەنگ و ئەدەبیاتی سیاسیی كۆماری ئیسلامیی ئێراندا، دوژمنی وەلی فەقیهی ئێران واتە دوژمنی خودا، بۆیە كەمترین سزای مەرگە و ئەوە هیچ پاساوێ هەڵناگرێ…

سەید عەلی حوسەینی خامەنە، كە بە “سید علی خامنەای” ناسراوە، لە ناسنامەكەیدا رۆژی لەدایكبوونی بە ٢٤ی پووشپەڕی ساڵی ١٣١٨ تۆمار كراوە، بەڵام خۆی پێداگری لە سەر ئەوە دەكا، لە 29ی خاكەلێوەی ساڵی ١٣١٨ی هەتاوی لە شاری مەشهەد لە دایك بووە. ژیان و چارەنووسی خامەنەیی زۆر لەو چوار كەسایەتییەی دیكە جیاوازە، قۆناخی منداڵیی تەمەنی لەو پەڕی بێدەرتانی و هەژاریدا بردووەتە سەر، باپیرەی (باوكی باوكی) كە ناوی سەید حوسین بووە، ئاخووندێكی توركی بە ڕەچەڵەك ئازەری و دانیشتووی شاری نەجەف-ی عێراق بووە، سەید جەواد-ی باوكی لە نەجەف لەدایك بووە، دواتر گەڕاوەتە بۆ ئێران و لە مەشهەد گیرساوەتەوە. لەو شارەدا خۆی و خێزانەكەی لە خانوویەكدا ژیاون، كە تەنیا یەك ژوور و یەك ژێرخانی هەبووە. دواتر خەڵكی خێرخواز عەردێكیان لە نزیك ئەو خانووە بۆی كڕیوە و دوو ژووریان تێدا دروست كردووە. سەید جەواد لە هاوسەری یەكەمی سێ كچی بە ناوەكانی (عەلەویه، بەتوول و فاتیمه) هەبوو، كە هەموویان كۆچی دواییان كردووە، دوای كۆچی دوایی هاوسەرەكەی لەگەڵ (خدیجه میردامادی) ژیانی هاوسەری پێكدەهێنێ، بەرهەمی ئەو ژیانە هاوبەشە چوار كوڕە بە ناوەكانی (محەمەد، عەلی، هادی، حەسەن) و یەک كچ بە ناوی (بەدری) كە تاقانەی خێزانەكەیە و هاوسەری (شێخ عەلی تارانی)یە. دواتر باسی ئەم زاوایە دەكەین.

سەید عەلی خامەنەیی و هاوسەرەكەی ( مەنسوووره خوجەسته باقرزاده )، دوو كچ (بوشرا، هودا) و چوار كوڕیان بە ناوەكانی ( مستەفا، موجتەبا، مەسعوود، مەیسەم) هەیە، كە مەسعوود ناسناوی موحسین-ی هەیە. هیچ كام لەوانە لە ئێستادا  نەك لە خانوویەكی یەك ژووریدا ناژین، بەڵكو كۆشك و تەلاری زۆر گەورە و موڵك و ماڵی بێ شوماریان هەیە.

عەلی خامەنەیی لە سەردەمی حوكمڕانیی دواپاشای ئێران چەندین جار لە لایەن ساواك (دەزگای هەواڵگری لە دەوڵەتی محەمەدڕەزا پەهلەوی) دەستبەسەر كراوە. تووشی هەوراز و نشێوی زۆر بووە. لە ساڵی ١٣٣٦ كە تازە بە تەمەنی یاسایی (١٨ساڵ – بە پێوەری نێودەولاەتی نەك شەرعی) ڕووی لە شاری نەجەف كردووە، بەڵام دوای حەوت مانگ لە سەر بڕیاری باوكی گەڕاوەتەوە بۆ مەشهەد و لە حەوزەی عیلمییەی ئەو شارە و دواتر لە حەوزەی عیلمییەی قوم، درێژەی بە خوێندنی ئایینی داوە. دوای سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران و دامەزرانی كۆماری ئیسلامی لە یەكەم خولی مەجلیسی شورای میللی لە ساڵی ١٣٥٩ بووەتە ئەندام و لە هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماریی ئێران لە خەزەڵوەری ساڵی ١٣٦٠ی هەتاویدا، لە كۆی ٤٦ پاڵێوراو ٤٢ ڕكابەریان بۆ لادا، بەو جۆرە بووە سێیەمین سەرۆک کۆماری ئێران، بەڵگەكان ئاشكرای دەكەن كە لەو كاتەدا ئایەتوڵا خومەینی سەبارەت بە وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمارییەكەی خامەنەیی گوتوویەتی: “ما از سر ناچاری چون آدم نداشتیم به ورود یکی از روحانیون به عرصەی اجرایی و انتخابات آقای خامنه‌ای، رای دادیم، وگرنه هر زمانی که آدم صالح و مورد اعتمادی پیدا کنیم، ایشان باید به جایگاه اصلیش یعنی مسجد بازگردد. “

لە ٦ی پووشپەڕی هەمان ساڵ (١٣٦٠ی هەتاویدا) لە مزگەوتی ئەبووزەر-ی تاران بۆمبێكی چێندراو لە ناو ریكۆردەرێكی بەردەمیدا تەقییەوە، كە بە سەختی باڵێكی و سمتی برینداربوو، بەڵام لە كوژران ڕزگاری بوو، تا ئێستاش دەستی ڕاستی ئیفلیج و پەككەوتەیە..

بەڵگەكان خامەنەیی بە كەسێكی ترسنۆك و هەڵهاتوو لە بەرەی شەڕ پێناسە دەكەن. لەو بوارەشدا هێما بۆ ئەوە دەكەن كە كاتێ خامەنەیی ئیمام جومعەی تاران و نوێنەری خومەینی بووە لە شورای باڵای بەرگریدا، لە ساڵی ١٣٥٩ی هەتاوی سەردانی بەرەكانی شەڕی كردووە، بەڵام لە “كرخە كور” بە هۆی هێرشی قورسی هێزە سەربازییەكانی عێراق هەڵهاتووە و بەو پاشەكشەیەی لەشكری ١٦ی ئێران، سوپا و هێزەكانی سەربازیی ئێران تووشی سەدمە و شكستی گەورە بوون.

خامەنەیی دوای كۆچی دوایی خومەینی لە 15ی جۆزەردانی ساڵی ١٣٦٨ی هەتاوی لە حاڵێكدا خۆی پێداگری لەسەر ئەوە دەكرد، شیاوی وەرگرتنی پۆستی رەهبەری نییە، بە پشتیوانی ڕەفسەنجانی و چەند ئاخووندی پلەباڵا بووە دووەمین رابەری كۆماری ئیسلامیی ئێران و بەپێی ماددەكانی ١٠٧ و ١١٠ی یاسای بنەڕەتی (دەستوور)ی كۆماری ئیسلامیی ئێران، بەرزترین پۆستی وڵاتی هەیە و هاوكات فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكانی كۆماری ئیسلامیی ئێرانە و لە تەواوی تەمەنی خاوەندارێتی لەو پۆستەیدا، هەموو بەرهەڵستكارانی لە ناوخۆی وڵات ڕووبەڕووی سزای قورسی زیندانیكردن و لەسێدارەدان و دەستبەسەری لەناو خانووی خۆیان و جۆرەكانی دیكەی سزا كردووە، ژمارەیەك لە سەرانی ئۆپزیسیۆنیشی لە دەرەوەی وڵات بە تیرۆریستانی بەردەستی سپارد، هەتا هەناسەیان ببڕن، تەنانەت ژمارەیەك لە پشتیوانەكانی خۆی و ئەوانەی كە ئاسانكارییان بۆ كرد، پۆستی رەهبەری وەربگرێت، بەلاوەی ناون و ئەوەی بەتەواوی گوێڕایەڵی نەبێ،  لە ئێراندا هیچ حیسابێكی بۆ ناكرێ، ئەوانەشی بڕیارەكانی خامەنەیی بە بڕیاری خودا، دوژمن و نەیارانیشی بە دوژمنانی خودا، دەزانن، وەك كوڕەكان و زاواكانی لە زەنگینترین مافیاكان و خاوەن سەرمایەكانی ئێرانن. لە ساڵی ٢٠٠٠ی زایینی كۆمیتەی پشتیوانی لە ڕۆژنامەنووسان لە لیستی دە دیكتاتۆری دژی ئازادی ڕادەربڕین لە جیهاندا ناوی خامەنەیی بڵاو كردەوە. تەنیا كەسێ كە زۆر دژایەتی خامەنەیی كردووە و لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات ( عێراق) و لە تەلەفزیۆنەكانی (سازمان مجاهدین خلق ایران) سەدان وتاری زبر و توندی لە دژی خامەنەیی داوە و بە ساق دەرچووە و نەكوژراوە، شێخ عەلی تارانی، زاوای خامەنەیی و هاوسەری بەدری خانمی تاقانە خۆشكیەتی كە ئێستا لە تاراندا بە ئازادی دەژی

تێبینی: وەك سەرچاوە بۆ زانیاری لە سەر ژیاننامەكان، كەڵكم لە https://fa.wikipedia.org وەرگرتووە.